蒙古历蒙古語цаглабар轉寫tsaglabarцаг тооны бичиг转写:tsag toony bichig)在历史上使用几种不同的阴阳历,蒙古帝国以来一直受藏历影响。[1]目前在蒙古国使用的传统历法是清朝时基于《甘丹新算》(Tegus Buyantu zurkhai)的一种阴阳合历[2]卫拉特僧侣伊希巴拉珠尔开发。蒙古历的一年由12或13个朔望月组成,每个月以新月开始和结束。每两三年增加一个第十三个月,这样平均年就等于回归年[3]

蒙古传统的新年庆祝活动是查干萨日Tsagaan Sar),在冬至后的第二个新月庆祝。在2022年,蒙古的第二个新月是2月1日。

现代蒙古国使用公历,传统历法仅用于以蒙古历法为基础的传统庆典和活动。[1]起源于欧洲的公历系统被称为“方法年表”(Аргын тоолол转写:Argyn toolol即阳历),而蒙古传统历法系统称为“智慧年表”(Билгийн тоолол转写:Bilgiin toolol即阴历)。

蒙古历的月份及星期

月份

蒙古历中的月份名称和中文类似,都是用数字来表示的,如一月、二月等。

中文名 蒙古语名
西里尔蒙古文 传统蒙古文 罗马化
一月 Нэгдүгээр сар ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Negdügeer sar
二月 Хоёрдугаар сар ᠬᠣᠶᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Khoyordugaar sar
三月 Гуравдугаар сар ᠭᠤᠷᠪᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Guravdugaar sar
四月 Дөрөвдүгээр сар ᠳᠥᠷᠪᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Dörövdügeer sar
五月 Тавдугаар сар ᠲᠠᠪᠤᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Tavdugaar sar
六月 Зургадугаар сар ᠵᠢᠷᠭᠤᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Zurgadugaar sar
七月 Долоодугаар сар ᠳᠣᠯᠣᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Doloodugaar sar
八月 Наймдугаар сар ᠨᠠᠢ᠌ᠮᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Naimdugaar sar
九月 Есдүгээр сар ᠶᠢᠰᠦᠳᠦᠭᠡᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Yesdügeer sar
十月 Аравдугаар сар ᠠᠷᠪᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Aravdugaar sar
十一月 Арван нэгдүгээр сар ᠠᠷᠪᠠᠨ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠡᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Arvan negdügeer sar
十二月 Арван хоёрдугаар сар ᠠᠷᠪᠠᠨ ᠬᠣᠶᠠᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷ᠎ᠠ Arvan khoyordugaar sar

星期中的日子

在口语中,一周的前5天被称为第一天、第二天等。星期六被称为“半美好的一天”(蒙古語Хагас сайн өдөр轉寫Khagas sain ödör),星期日被称为“美好的一天”(蒙古語Бүтэн сайн өдөр轉寫Büten sain ödör);这是由于在共产主义时代的5个完整工作日和周六半工作日导致的结果。

源自藏语的名字用于更正式的场合,几乎只出现在书面文件中,而梵语名字在现代用法中几乎不存在。

中文名 口语 藏语起源 梵语起源
西里尔蒙古文 传统蒙古文 罗马化 西里尔蒙古文 传统蒙古文 罗马化 西里尔蒙古文 传统蒙古文 罗马化
星期一 Нэг дэх өдөр ᠨᠢᠭᠡᠳᠡᠬᠢ ᠡᠳᠦᠷ Neg dekh ödör Даваа гараг ᠳᠠᠸᠠ ᠭᠠᠷᠠᠭ Davaa garag Сумъяа ᠰᠤᠮᠢᠶ᠎ᠠ Sumyaa
星期二 Хоёр дахь өдөр ᠬᠣᠶᠠᠳᠠᠬᠢ ᠡᠳᠦᠷ Khoyor dakhi ödör Мягмар гараг ᠮᠢᠭᠮᠠᠷ ᠭᠠᠷᠠᠭ Myagmar garag Ангараг ᠠᠩᠭᠠᠷᠠᠭ Angarag
星期三 Гурав дахь өдөр ᠭᠤᠷᠪᠠᠳᠠᠬᠢ ᠡᠳᠦᠷ Gurav dakhi ödör Лхагва гараг ᡀᠠᠭᠪᠠ ᠭᠠᠷᠠᠭ Lkhagva garag Буд ᠪᠤᠳ᠋ Bud
星期四 Дөрөв дэх өдөр ᠳᠥᠷᠪᠡᠳᠡᠬᠢ ᠡᠳᠦᠷ Döröv dekh ödör Пүрэв гараг ᠫᠦᠷᠪᠦ ᠭᠠᠷᠠᠭ Pürev garag Бархасбадь ᠪᠠᠷᠬᠠᠰᠪᠠᠳᠢ Barkhasbadi
星期五 Тав дахь өдөр ᠲᠠᠪᠤᠳᠠᠬᠢ ᠡᠳᠦᠷ Tav dakhi ödör Баасан гараг ᠪᠠᠰᠠᠩ ᠭᠠᠷᠠᠭ Baasan garag Сугар ᠱᠤᠭᠠᠷ᠎ᠠ Sugar
星期六 Хагас сайн өдөр ᠬᠠᠭᠠᠰ ᠰᠠᠶᠢᠨ ᠡᠳᠦᠷ Khagas sain ödör Бямба гараг ᠪᠢᠮᠪᠠ ᠭᠠᠷᠠᠭ Byamba garag Санчир ᠰᠠᠨᠢᠴᠠᠷ Sanchir
星期日 Бүтэн сайн өдөр ᠪᠦᠲᠦᠨ ᠰᠠᠶᠢᠨ ᠡᠳᠦᠷ Büten sain ödör Ням гараг ᠨᠢᠮ᠎ᠠ ᠭᠠᠷᠠᠭ Nyam garag Адъяа ᠠᠳᠢᠶ᠎ Adyaa

注释

  1. ^ 1.0 1.1 Б.Галаарид. Монголоо үгүйсгэсэн зурхайн маргаан. [2023]. (原始内容存档于2023-12-02) (蒙古语). 
  2. ^ 天文历算. 时轮历的引进及其在西藏的发展. 中国藏学. [2015年05月14日]. (原始内容存档于2023年12月2日). 
  3. ^ Damdinsuren, Ts. A Commentary on Kalacakra or Wheel of Time. The Tibet Journal. 1981, 6 (1): 43–49 [2023-12-02]. ISSN 0970-5368. (原始内容存档于2023-11-20). 

参见