哈薩克字母

书写系统

哈薩克字母哈薩克語Qazaq älıpbiı, Қазақ әліпбиі, قازاق ءالىپبيى‎;英語:Kazakh alphabets),是書寫哈薩克語的文字。哈薩克族在古代使用已滅絕的突厥字母,現在使用拉丁字母西里爾字母阿拉伯字母其中一種。

對照表

以下為哈薩克目前通行西里爾字母、拉丁字母及阿拉伯字母等文字系統的對照表。

西里爾字母 拉丁字母 盲文英語Kazakh Braille 阿拉伯字母 IPA[1][2]
2021 2018 2017 QazAqparat Kazak Grammar 哈薩克新文字 字母 名稱
А а A a A a A a A a A a A a ا Alif /ɑ/
Ә ә Ä ä Á á Aʼ aʼ Ä ä Ä ä Ә ә ٵ Hamza + Alif /æ/
Б б B b B b B b B b B b B b ب Ba /b/
В в V v V v V v V v V v V v ۆ Waw with V /v/
Г г G g G g G g G g G g G g گ Gaf /ɡ/
Ғ ғ Ğ ğ Ǵ ǵ Gʼ gʼ Ğ ğ G g (allophone of G) Ƣ ƣ ع Ghain /ʁ/
Д д D d D d D d D d D d D d د Dal /d/
Е е E e E e E e E e E e Ê ê ە Ha /jɪ/
Ё ё İo io Io ıo Yo yo - يو Ya + Waw /jo/
Ж ж J j J j J j J j J j J j ج Jeem /ʑ/
З з Z z Z z Z z Z z Z z Z z ز Za /z/
И и İ i I ı Iʼ iʼ Ï ï Iy / iy - ٸ Hamza + Ya /ɪj/, /əj/
Й й İ i I ı Iʼ iʼ Y y Y Y y ي Ya /j/
К к K k K k K k K k K k K k ك Kaf /k/
Қ қ Q q Q q Q q Q q K k (allophone of K) Ⱪ ⱪ ق Qaf /q/
Л л L l L l L l L l L l L l ل Lam /l/
М м M m M m M m M m M m M m م Meem /m/
Н н N n N n N n N n N n N n ن Noon /n/
Ң ң Ñ ñ Ń ń Nʼ nʼ Ñ ñ Ń ń Ng ng ڭ Ng /ŋ/
О о O o O o O o O o O o O o و Waw /wʊ/
Ө ө Ö ö Ó ó Oʼ oʼ Ö ö Ö ö Ө ө ٶ Hamza + Waw /wʏ/
П п P p P p P p P p P p P p پ Pa /p/
Р р R r R r R r R r R r R r ر Ra /ɾ/
С с S s S s S s S s S s S s س Seen /s/
Т т T t T t T t T t T t T t ت Ta /t/
У у U u Ý ý Yʼ yʼ W w W w W w ۋ Waw with 3 dots /w/, /ʊw/, /ʏw/
Ұ ұ Ū ū U u U u U u U u U u ۇ Waw with damma /ʊ/
Ү ү Ü ü Ú ú Uʼ uʼ Ü ü Ü ü Ü ü ٷ Hamza + Waw with damma /ʏ/
Ф ф F f F f F f F f F f F f ف Fa /f/
Х х H h H h H h X x H h H h ح Ḥa /q/, /χ/
Һ һ H h H h H h H h Ⱨ ⱨ ھ Initial Ha /h/
Ц ц Ts ts C c - تس Ta + Seen /ts/
Ч ч Ch ch Cʼ cʼ Ç ç Ć ć (in case of need) Q q چ Cheem/Che /tɕ/
Ш ш Ş ş Sh sh Sʼ sʼ Ş ş C c X x ش Sheen /ɕ/
Щ щ Şş şş C c (allophone of C) - شش Sheen + Sheen /ɕtɕ/
Ъ ъ (ʺ) - -- -- --
Ы ы Y y Y y Y y I ı I ı E e ى Alif maqṣūrah /ə/
І і I ı İ i I i İ i İ i I i ٸ Hamza + Alif maqṣūrah /ɪ/
Ь ь (ʹ) - -- -- --
Э э É é - ە Ha /ɛ/
Ю ю İu iu Iý ıý Yw yw Yuw/yüw/yıw/yiw Yw يۋ Ya + Waw with 3 dots /jʉw/, /jʊw/
Я я İa ia Ia ıa Ya ya Ya/ye/yä Ya يا Ya + Alif /jɑ, jæ/
 
哈薩克語拉丁字母與阿拉伯字母(1924年)
 
哈薩克西里爾字母字母鍵盤
哈薩克語拉丁字母(哈薩克斯坦官方 2021年4月)
A a Ä ä B b D d E e F f G g Ğ ğ
H h I ı İ i J j K k L l M m N n
Ñ ñ O o Ö ö P p Q q R r S s Ş ş
T t U u Ū ū Ü ü V v Y y Z z
哈薩克語西里爾字母
А а Ә ә Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Қ қ
Л л М м Н н Ң ң О о Ө ө П п Р р С с Т т У у Ұ ұ Ү ү Ф ф Х х
Һ һ Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы І і Ь ь Э э Ю ю Я я            

使用情況

  • 西里爾字母:西里爾字母是哈薩克斯坦蒙古國巴彥烏列蓋省的官方文字,也是俄羅斯、吉爾吉斯斯坦烏茲別克斯坦土庫曼斯坦哈薩克族使用的文字,是蘇聯在1940年代引進使用。但是哈薩克斯坦政府於2017年10月27日決定開始改用拉丁字母,至2025年完成轉換。
  • 阿拉伯字母:阿拉伯字母是新疆伊犁哈薩克自治州阿勒泰地區哈薩克族官方文字,也是在伊朗阿富汗哈薩克族使用的文字。
  • 拉丁字母:哈薩克語拉丁字母是基於土耳其語字母,多使用於生活在土耳其的哈薩克族,也使用於生活在歐美地區的哈薩克族,這種文字在1927-40年使用於中亞突厥語共和國。2017年10月納扎爾巴耶夫頒布總統令(2017年總統令第569號)規定開始改用拉丁字母,至2025年完成轉換。2018年2月對拉丁字母方案進行了修改(2018年第637號總統令),為現行拉丁字母方案。

例文

世界人權宣言第一章:[3]

哈薩克西里爾文字 哈薩克阿拉伯文字 英語
Барлық адамдар тумысынан азат және қадір-қасиеті мен құқықтары тең болып дүниеге келеді. Адамдарға ақыл-парасат, ар-ождан берілген, сондықтан олар бір-бірімен туыстық, бауырмалдық қарым-қатынас жасаулары тиіс. بارلىق ادامدار تۋمىسىنان ازات جانە قادىر-قاسيەتى مەن كۇقىقتارى تەڭ بولىپ دۇنيەگە كەلەدى. ادامدارعا اقىل-پاراسات، ار-وجدان بەرىلگەن، سوندىقتان ولار ٴبىر-بىرىمەن تۋىستىق، باۋىرمالدىق قارىم-قاتىناس جاساۋلارى ٴتيىس. All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
哈薩克字母拉丁文字
(2017年由納扎爾巴耶夫批准,2018年修訂)
哈薩克字母拉丁文字
(哈薩克國際通訊社哈薩克語維基百科,以及一些語言學家的版本)
Barlyq adamdar týmysynan azat jáne qadir-qasıeti men quqyqtary teń bolyp dúnıege keledi. Adamdarǵa aqyl-parasat, ar-ojdan berilgen, sondyqtan olar bir-birimen týystyq, baýyrmaldyq qarym-qatynas jasaýlary tıis. Barlıq adamdar twmısınan azat jäne qadir-qasïyeti men quqıqtarı teñ bolıp dünïyege keledi. Adamdarğa aqıl-parasat, ar-ojdan berilgen, sondıqtan olar bir-birimen twıstıq, bawırmaldıq qarım-qatınas jasawları tïis.
哈薩克亞尼亞利夫文字
(1929年變體)
哈薩克亞尼亞利夫文字
(1938年變體)
哈薩克新文字
(1964年–1984年)
Barlьq adamdar tьvmьsьnan azat çəne qadir-qasijeti men quqьqtarь teꞑ bolьp dynijege keledi. Adamdarƣa aqьl-parasat, ar-oçdan berilgen, sondьqtan olar bir-birimen tьvьstьq, bavьrmaldьq qarьm-qatьnas çasavlarь tijis. Barlьq adamdar tumьsьnan azat çəne qadjr-qasietj men qūqьqtarь teꞑ bolьp dyniege keledj. Adamdarƣa aqьl-parasat, ar-oçdan berjlgen, sondьqtan olar bjr-bjrjmen tuьstьq, bauьrmaldьq qarьm-qatьnas çasaularь tijs. Barleⱪ adamdar tewmesenan azat jənê ⱪadir-ⱪasiyêti mên ⱪuⱪeⱪtare têng bolep düniyêgê kêlêdi. Adamdarƣa aⱪel-parasat, ar-ojdan bêrilgên, sondeⱪtan olar bir-birimên tewesteⱪ, bawermaldeⱪ ⱪarem-ⱪatenas jasawlare tiyis.
哈薩克拉丁文字(2021) 哈薩克IPA
Barlyq adamdar tumysynan azat jäne qadır-qasietı men qūqyqtary teñ bolyp düniege keledı. Adamdarğa aqyl-parasat, ar-ojdan berılgen, sondyqtan olar bır-bırımen tuystyq, bauyrmaldyq qarym-qatynas jasaulary tiıs. [bɑrˈɫəq ɑdɑmˈdɑr tʰʊwməsəˈnɑn ɑˈzɑt ʒæˈɲe qɑˈdɘr qɑsɘjeˈtɘ mʲeɴ qʊqəqtɑˈrə tʲem boˈɫəp dʉnɘjeˈɟe cʰeʎeˈdɘ ‖ ɑdɑmdɑrˈʁɑ‿qəɫ pɑrɑˈsɑt ɑr‿wʊʒˈdɑm bʲerɘʎˈɟen | sondəqˈtɑn wʊˈɫɑr bɘr bɘrɘˈmʲen tʰʊwəsˈtəq | bɑwərmɑɫˈdəq qɑˈrəm qɑtəˈnɑs ʒɑsɑwɫɑˈrə tʰɘˈjɘs ‖]

註釋

  1. ^ Vajda, Edward, Kazakh phonology, Kaplan, E.; Whisenhunt, D. (編), Essays presented in honor of Henry Schwarz, Washington: Western Washington: 603–650, 1994 
  2. ^ McCollum, Adam, Labial harmonic shift in Kazakh: mapping the pathways and motivations for decay, Proceedings of the Forty-first Annual Meeting of the Berkeley Lingusitics Society 41, Berkeley:: Berkeley Linguistics Society: 329–351, 2015 
  3. ^ Universal Declaration of Human Rights Kazakh –透過Wikisource. 

參考文獻

  • Minglang Zhou (2003). Multilingualism in China: the politics of writing reforms for minority languages, 1949-2002. Volume 89 of Contributions to the sociology of language (illustrated ed.). Published Walter de Gruyter. p. 149. ISBN 3-11-017896-6. Retrieved 2011-01-01.

外部連結

ISO基本拉丁字母
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz

歷史古文字變體連字衍生字母附加符號標點符號數字Unicode字母列表

template:Kazakhstan topics英語template:Kazakhstan topics