维基百科

草稿:马来西亚风筝

  提示：此草稿的主题不是马来风筝。

风筝、纸鹞或纸鸢（马来语：Layang-layang，爪夷文：لايڠ٢‎，发音：[lajaŋ.lajaŋ]；印尼语：Layangan，爪夷文：لايڠن‎，发音：[la.ja.ŋan]；吉兰丹马来语：Wau，爪夷文：واو‎‎‎，发音：[wau̯]；砂拉越马来语（马来语：Bahasa Melayu Sarawak）：Gudi[1]，爪夷文：ݢودي‎，发音：[gu.di]；文莱马来语（英语：Brunei Malay）：Kikik，爪夷文：كيكيق‎，发音：[ki.kik]；巴达维马来语（英语：Betawi language）：Koang，爪夷文：كوڠ‎，发音：[ko.aŋ]）是马来群岛的一种传统户外游戏，一般采用纸、竹、布等轻薄材料制成，并由连接在地面的绳或线放飞在天空。风筝利用风的流动在其上方产生低压、下方产生高压，这种压力差给风筝带来升力，并会加上风筝尾巴，以便在风中控制风筝的方向。风筝是适合不同年龄阶段的娱乐工具，人们通常在农耕收获后的闲暇之余，或是渔民无法出海捕鱼的时候，举行风筝节进行放风筝比赛；马来传统风筝也是一种手工艺术制作的装饰品，其审美标准是根据作品的形状、尺寸、图案、颜色和创意美感来衡量。

词源

“Layang-layang”（لايڠ٢‎‎‎‎）一词是“layang”（لايڠ‎）的复数词，源自原始南岛语表示“飞翔、在空中翱翔”的含义。[2] 马来西亚半岛的西海岸和南部地区，例如：雪兰莪、马六甲和柔佛等州属，使用这个词语来表示“风筝”，这可以从敦斯里拉南（马来语：Tun Seri Lanang）的笔记中得到证明，其中提及拉惹阿末（Raja Ahmad）与年轻人，以及皇室亲戚一起玩风筝。“Layang-layang”一词也可以解释作“燕子”、“雨燕”、“飞鱼”的意思。

“Wau”（واو‎）据说来源于北大年马来语“วา”（wa，وا‎），借用自泰语的“ว่าว”（wâao，即风筝）一词，因此在吉兰丹、丁加奴、玻璃市和吉打等州属都使用这个词汇。“Wau”也可以解释成系在风筝上的响弓发出的声音，当风筝升到空中时，附在弓上的棕榈贝叶（英语：Corypha）（daun ibus）会发出有节奏的“wau…wau…wau…”的声响。

通常，“layang-layang”被用作表示普通的、广泛意义的风筝，“wau”被用作表示文化遗产的马来传统风筝，马来西亚不同州属都有各自独特的传统风筝样式。

历史

印度尼西亚

世界上最古老的风筝，可能是由印尼东南苏拉威西穆纳岛的人们创造，考古学者在岛上发现世界上最古老的风筝描绘，来自穆纳人的中石器时代洞穴壁画，这些壁画自公元前9500—9000年就已存在。[3] 壁画描绘一种名为“kaghati”的风筝，现代穆纳人仍在使用这种风筝。[4] 这种风筝是用白薯茛（kolope，一种山药）的叶子作为主帆，竹篾（薄竹皮）作为龙骨；并用野菠萝纤维拧股做成绳索，尽管在现代的穆纳人更常使用纱线。[5]

马来西亚

现在无法确知风筝在马来西亚的实际起源，关于风筝的最早文献记录来自17世纪的《马来纪年》（Sulalatus Salatin），其中描述一位皇室成员参加的风筝游戏；因此，有些人认为马来风筝游戏的起源，始于汉丽宝（英语：Hang Li Po）公主将中国纸鸢带到马六甲王朝，并兴起于苏丹马末沙统治（1488年—1511年）时期。[6] 过去，新加坡马来人也用利用风筝协助渔民钓鱼。[7]

传说

马来西亚风筝的起源，在各州都有不同的民间传说和故事。

据说，风筝最初是一种无名游戏。孩子们用某些叶子制成玩具，并用香蕉茎或菠萝叶编成绳子绑在叶脊，在有风的日子放飞在空中；某天，无名游戏的绳子突然断裂，孩子们“哇…哇…哇……”地喊叫，然后“wau”这个名词因此诞生。

Mengikut asal usul yang lain, yang lebih dekat dengan mitos, ia bermula apabila Dewi Dewa Dani bersalinkan Dewa Muda. Bidan Ketujuh membuang tembuni Dewa Muda ke laut. Maka Mak si Dewa Dewa yang sedang bertapa di kayangan merasa tidak selesa duduk di kayangan, lalu dia turun ke Medan Kulum Laman Yang Rata, dan dilihatnya tembuni Dewa Muda terapung-apung di Sungai Nil. Tembuni itu dipulihkan menjadi seorang dewa yang dinamakan Awang si Jambul Lebat dan selaput tembuni Dewa Muda itulah dijadikan “rangka” Wau untuk Dewa Muda.

Untuk menyiapkan Wau itu, Mak si Dewa Dewa mengambil panau Dewa Muda untuk dijadikan bunga Wau, tangan Dewa Muda untuk sayap Wau, laras kaki Dewa Muda dijadikan tangan dan badan wau serta rambut Dewa Muda dijadikan jambul Wau. Apabila Wau ini dinaikkan, maka busurnya berbunyi dua belas bahasa dan dua belas ragam. Daripada bunyi busur itulah wujudnya nama "Wau". Mengikut asal usul ini juga, wau yang tidak ada busur atau busurnya tidak berbunyi dua belas bahasa dan dua belas ragam dipanggil "layang-layang".

据说，风筝是为稻神创造，人们在收获季放风筝是对稻神的致敬。从前的有一天，一位农民和他没有孩子的妻子，在田里遇到一个漂亮的迷路小女孩，农民决定将女孩收养照顾。农民每天都给在玩耍的女孩送饮料和食物，最终引起妻子心中的嫉妒，妻子将女孩痛打一顿，女孩就乘着西风从农家逃跑离开。从此之后，村里农地的稻米不结谷子，还受到病害侵袭。占卜师告诉村民，先前被赶走的女孩是稻田的精灵，为了请求稻神宽恕，农民必须制作一个漂亮的东西，并在收获后将其升上天空，向稻神表示忏悔。于是，农民制作出来月亮风筝，随着风筝升上空中，人们的生活重新富裕起来。

据说，Wau Bulan lahir sebagai lambang penyatuan kembali Empayar Srivijaya oleh Dewa Muda. Setelah kemangkatan pembina Empayar Srivijaya iaitu Sri Maharaja Sri Jayanaga, maka empayar yang meliputi seluruh Asia Tenggara ini mulai berpecah diperintah secara berasingan dari negara induk Srivijaya iaitu Medang Bhumi.

Di awal abad ke-8 muncul seorang tokoh, iaitu cucu Sri Maharaja Sri Jayanaga yang bernama Jaya Sinha. Beliau mempunyai pelbagai gelaran, antaranya Sabjaya atau Sanjaya Putera, Inu Dewa, Seri Panji, Mahisa Kelana Seri Panji, Raden Inu Kertapati atau Raden Asmarajaya dan Hyang Kamajaya, tetapi dia lebih terkenal dalam cerita-cerita tradisi sebagai Dewa Muda. Dewa Muda telah mengadakan beberapa serangan untuk menyatukan kembali Empayar Srivijaya.

Sebelum Dewa Muda mengadakan serangan, dia telah lama bertapa dan apabila selesai, dia pulang dari gua tempatnya bertapa dengan membawa rangka atau ‘lembaga’ wau bulan yang baginya merupakan peta penyerangan dan penaklukan kembali Empayar Srivijaya atau Asia Tenggara itu.Dewa Muda menakluk kembali empayar yang agung itu kira-kira pada tahun 713 hingga 779 Masihi. Setelah mendapat kemenangan, Wau Bulan yang menjadi lambang Empayar Srivijaya dikenali sebagai ‘Sejagat Tanah Jawa’.

Kepala dan tengkuk wau bulan yang berbentuk garuda itu melambangkan raja segala burung yang sebenarnya seorang wali. Namanya ialah Riah, dalam Bahasa Arab disebut ‘Nabi Mahlail Alaihissalam’ antara 313 rasul dan dalam Bible, beliau disebut dengan nama ‘Mahalelselt’. Dalam cerita-cerita tradisi dia digelar ‘Burung Petala Indera’. Oleh itu, kepala Wau Bulan ini melambangkan roh dan semangat Empayar Srivijaya dan memberi erti asas kebudayaan dan asas peradaban dalam empayar ini.

Dikisahkan bahawa busur wau ini memiliki dua belas bahasa, dua belas ragam yang melambangkan negeri atau daerah yang disatukan kembali dengan negara pusat Empayar Srivijaya. Dua belas negeri tersebut ialah Filipina, Vietnam, Segenting, Kemboja-Laos-Thailand Tengah dan Utara, Burma, Burma Barat dan Benggala Timur menganjur ke Kepulauan Andaman, Pulau Irian dan Pulau Sulawesi. Sementara dua belas ragam bererti dua belas suku terdapat di dua belas daerah/negeri tersebut tadi.

Bulatan bulan pada Wau Bulan melambangkan negeri-negeri daratan yang dinamakan Nusarantang-kawasan yang bersambung. Bintang yang terletak di antara bulatan bulan sabit penuh dilambangkan sebagai ‘negara pusat’ atau ‘kawasan pusat pemerintahan’ yang dinamakan ‘Nusa Kencana-Kawasan Emas dan bulan sabit penuh yang menjadi bahagian bawah wau ini dilambangkan dengan negeri-negeri kepulauan yang dinamakan Nusantara-Kawasan yang dirantai oleh laut-laut.

Wau Bulan ini memiliki tiga teraju yang melambangkan tiga bahagian empayar Srivijaya dan tiga teraju ini diikat oleh satu tali, yang melambangkan Empayar Srivijaya ini diperintah oleh satu pentadbiran pusat.

据说，风筝起源于茜蒂祖拜达（马来语：Syair Siti Zubaidah）时代的占城（Kembayat Negara），并被称为“Wau Lenggang Kembayat”。Wau inilah yang dinaikkan oleh Pembina Empayar Srivijaya iaitu Dewa Muda. Bentuknya tidaklah seperti Wau Bulan seperti yang dinyatakan dalam asal usul di atas. Wau Lenggang Kembayat ini bentukya seperti Wau Ikan yang wujudnya sekarang ini.

风筝的起源还有很多版本，但几乎所有的起源都类似上述记录的故事。除此之外，有些人认为风筝被称为“wau”，是因为其与第27个阿拉伯字母及第30个爪夷字母“‎و‎‎”（wāw）形状相似。

类型

 
月亮风筝

人们创造各种类型和形状的风筝，包括：wau burung、wau pari、wau katak、wau bayan、wau merak、wau kucing、wau jala budi、wau lenggang kebayak、wau sewah、wau barat，其中最受马来人热爱的是wau bulan（马来语：wau bulan）；此外，马来西亚每个州属都有不同的官方风筝。

  1. Wau bulan（马来语：Wau bulan）（月亮风筝）：国家传统风筝，源自吉兰丹并盛行于东海岸，尾巴形状类似月牙或牛角，连接翼和尾巴之间的颈部位置，有个象征满月的圆形图案。[8]
  2. Wau kucing（马来语：Wau kucing）（猫风筝）：国家传统风筝，设计与蹲坐着的猫形状相似，背面看来从头部、身体和尾巴最为明显，它的特色是会发出类似猫尖锐、高亢的“嗡嗡嗡…”声。[9]
  3. Wau jala budi（马来语：Wau jala budi）（菩提风筝）：国家传统风筝，又名“美人风筝”，源自吉打一种叫做“daun budi”（智慧叶）的木雕艺术，尾巴形状与“智慧叶”相似，“jala”一词是指风筝尾巴的结构。此外，其基本形状和设计与女性体态相似，从背面看来如同妇女伸展双手，然后是身体向腰部和臀部延伸；另外，它的外观也与源自泰国的“chula kite”（ว่าวจุฬา）雷同。[10]
  4. Wau merak（马来语：Wau merak）（孔雀风筝）：武吉斯、柔佛传统风筝，又名“layang-layang kipas”（扇风筝），据说源自苏拉威西岛，特征是风筝顶端的头冠，以及神似孔雀的扇形长尾巴。[11]
  5. Wau puyuh（马来语：Wau puyuh）（鹌鹑风筝）：吉兰丹传统风筝，基本形状与月亮风筝相似，但翼和尾巴形状更加弯曲，有如鹌鹑的尾巴。
  6. Wau kikik（马来语：Wau kikik）（菱形风筝）：文莱、马六甲传统风筝，又名“wau kemetek”，是一种四边形风筝。
  7. Wau cenderawasih（极乐鸟风筝）：彭亨传统风筝，又名“wau pungguk”（纸枭）。
  8. Wau seri bulan（马来语：Wau seri bulan）（新月风筝）：霹雳传统风筝，外型与吉兰丹的月亮风筝相似，但是没有象征满月的圆形图案。
  9. Wau helang（马来语：Wau helang）（老鹰风筝）：玻璃市传统风筝，一种鸟形风筝，其上绘制老鹰图案。[12]
  10. Wau kotak（箱式风筝）：槟城传统风筝。
  11. Wau kapal（马来语：Wau kapal）（船型风筝）：雪兰莪传统风筝，尾巴形状类似渔船的船体。[13]
  12. Wau dodo helang（马来语：Wau dodo helang）（苍鹰风筝）：登嘉楼传统风筝，又名“wau lang”，外型与孔雀风筝相似，但翼的形状更加弯曲，犹如老鹰俯冲的姿势。
  13. Wau seri negeri（马来语：Wau seri negeri）（森美兰风筝）：森美兰传统风筝，翼的形状较为弯曲，颈的形状与月亮风筝相似，尾巴形状类似米南传统建筑的屋顶。
  14. Wau kangkang（马来语：Wau kangkang）（人形风筝）：吉打传统风筝，又名“wau orang”，外观与人体姿态相似，从背面看来圆形的头部、展开的双手和向下延伸的双脚，“kangkang”即是指人体两腿中间的空隙。
  15. Wau kenyalang（犀鸟风筝）：砂拉越传统风筝，一种鸟形风筝，其上绘制犀鸟图案。
  16. Layang burung raja udang（翠鸟风筝）：沙巴传统风筝，一种鸟形风筝，其上绘制翠鸟图案。
  17. Wau barat（马来语：Wau barat）（南暹风筝）：又名“wau daun”（叶子风筝）或“wau pagi”（晨曦风筝），源自吉兰丹西边（barat）的南暹罗或北大年，外观类似月亮风筝但没有满月图案，尾巴较平并贴近侧翼，使用较轻的纸料且工法更加简单，使用绘制图案而不是镂纸艺术。[14]
  18. Wau legu（乐谷风筝）：猫风筝的变体。[15]
  19. Wau kebayak（卡峇雅风筝）：猫风筝的变体。[16]
  20. Wau payung（马来语：Wau payung）（伞风筝）：尾巴较窄，外型类似展开的伞。
  21. Wau patak belah laga（战斗风筝）：瓜拉登嘉楼贞德灵甘榜拉惹（Kampung Raja, Chendering）的斗风筝游戏，形状类似菱形但尾端开叉。[17]
  22. Wau ikan（鱼形风筝）
  23. Wau pari（鳐鱼风筝）
  24. Wau burung（马来语：Wau burung）（鸟形风筝）[18]
  25. Wau bayan（鹦鹉风筝）：一种鸟形风筝。
  26. Wau sewah（纸鹃）：一种鸟形风筝。[19]
  27. Wau ceduk（马来语：Wau ceduk）（充气风筝）：又名“wau katak（马来语：wau katak）”（软体风筝），一种没有龙骨的现代风筝，采用缝制的织物制成形状。[20]
  28. Wau gubah（创意风筝）：根据制作者的创造力设计的新式风筝，通常是植物、动物、生活与科技设备、架空世界的新奇造型。[21]
    • Wau gubah kain（织物创意风筝）：使用纸以外的各种材料制成的创意风筝。
    • Wau gubah kertas（纸制创意风筝）：使用纸制成的创意风筝。
  29. Wau hiasan（装饰风筝）：又名“wau hadiah”（礼品风筝），一种用作装饰品的精美风筝，通常使用厚重的彩纸制成，所以较难放飞升上空中。
  30. Wau naik（升空风筝）：使用轻薄材料制成，提供一种结构简单、便于升空的风筝，通常使用绘制图案而不是镂纸艺术。
  31. Wau sobek（镂纸风筝）：Wau rekaan tradisi daripada kertas dengan menggunakan kaedah meretas, menebuk, melorek atau tampal-cantum bertujuan untuk dipamerkan dan bukan untuk dinaikkan.[22]
  32. Layang-layang Melayu（马来语：Layang-layang Melayu）（马来风筝）

风筝游戏

风筝通常由两个人合作放飞，即拿着风筝的指挥者和牵着绳线的拉手；当吹起逆风的时候，就通过拉伸绳线来拖起风筝，直到风筝高高飘浮在空中。如今，传统风筝比赛在马来社会中仍然占有一席之地，也受到本地和国际社会的关注；但是，不同类型的风筝在马来西亚已经越来越常见，尤其是出现在国际风筝节比赛。

放风筝地点

放风筝适合在开阔的户外空间，例如：海滩、田野及地方政府准许放风筝的公园场地，须要确保周围没有高楼大厦或电线，以及避开人群、道路、树木或车辆密集区域，以免风筝受阻、触电及发生危险，断掉的风筝线可能会意外割伤路人或骑士的喉咙，并且应该遵守适用的法律规定。此外，天气条件也是需要考虑的因素，选择在风速适中的晴朗日子，而避免在强风、雷电和恶劣天气放风筝。

雪隆地区适合放风筝的地点，包括：吉隆坡甲洞大都会公园（Kepong Metropolitan Park）、实达城巿商场户外公园（Setia City Mall Outdoor Park）、沙亚南武吉日落洞公园（Bukit Jelutong Kite Park, Shah Alam）和布城湖泊（Lake Putrajaya）；槟城乔治市适合放风筝的地点，包括：旧关仔角草场（Esplanade, Penang）；柔佛新山适合放风筝的地点，包括：巴西古当风筝山（Bukit Layang-Layang, Pasir Gudang）。

风筝节

马来西亚各州政府和地方政府，甚至县和甘榜（英语：Kampong）都有举行不同规模的风筝比赛，著名的放风筝活动包括：

  巴西古当国际风筝节（Festival Layang-Layang Sedunia Pasir Gudang，FLLSPG）
巴西古当国际风筝节首办于1995年，每年2月中旬举行，由柔佛州旅游局、巴西古当市政厅、柔佛风筝爱好者协会（Pelayang Johor）和马来西亚风筝爱好者理事会（MPM）联合主办；2020年因为Covid-19疫情停办三年，2023年复办，举办地点位于风筝山（Bukit Layang-Layang）。
  吉打全国风筝节（Kedah National Kite Festival）
  吉兰丹全国风筝节（Pesta Wau Kebangsaan Kelantan）、吉兰丹国际风筝节（Pesta Wau Antarabangsa Kelantan）
  纳闽国际风筝节（Labuan International Kite Festival）
  马六甲国际风筝交流会（Festival Layang-Layang Gergasi Melaka）
  关丹国际风筝节（Festival Layang-Layang Antarabangsa Kuantan）
  玻璃市东风节（Pesta Angin Timur Perlis，PAT）
  砂拉越风筝节（Pesta Gudi Sarawak）、婆罗洲国际风筝节（Borneo International Kite Festival，BIKF）

比赛术语

  • anjun[23] / anjung[24] (Kelantan) / lambung[25] -- Proses menjulang wau untuk naik ke udara.[23]
  • gelanggang permainan -- Tempat untuk menaikkan wau lazimnya disempadani oleh pagar, pokok, parit dan khemah di sekelilingnya.[26]
  • hulur -- Keadaan menghulurkan tali memanjangkan tali wau.[27]
  • indang -- Kedudukan wau yang dinaikkan yang terkawal dalam kedudukan 90°.[28]
  • juruanjung -- Orang yang menganjung atau melambung wau.[29]
  • jurutarik -- Orang yang menarik atau mengendalikan tali wau semasa dinaikkan.[30]
  • juruwau -- Orang yang menyediakan peralatan permainan dan padang serta perundangan wau dan juga mengetahui peraturan wau dalam satu-satu pertandingan.[31]
  • kawasan permainan -- Kawasan keseluruhan tempat pertandingan wau diadakan.[32]
  • markah dengung -- Markah yang dikira pada bunyi dengung semasa wau dinaikkan.[33]
  • markah kecantikan -- Markah yang dikira daripada aspek daya cipta, bentuk, corak, hiasan dan warna semasa wau di bumi.[34]
  • markah ketahanan -- Markah yang dikira daripada aspek berapa lama wau dapat bertahan di udara dalam jangka masa sekurang-kurangnya lima minit atau yang telah ditetapkan.[35]
  • markah ketinggian -- Markah yang dikira dari bacaan pancang meter semasa wau berada di udara.[36]
  • masuk pancang -- Kedudukan wau yang melayang tinggi yang dapat dikesan melalui pancang meter.[37]
  • ngedap[38] / selat[39] (Pahang) / selangkung[40] (Kedah, Perlis) -- Keadaan wau yang terbalik jatuh menjunam.[38]
  • sarut -- Keadaan tali beberapa buah wau yang bersimpul atau bersilang di udara.[41]
  • senget -- Keadaan wau yang berat sebelah.[42]

风筝制作

Pembuatan sesebuah wau agak rumit dan memakan masa, dari kerja-kerja meraut buluh untuk dijadikan rangka, mengimbangkan kepak sehingga melekatkan kertas pada rangka wau tersebut mengambil masa dua minggu untuk siap. Rangka buluh tulang belakang wau lebih besar daripada kepaknya, kemudian diikat dengan menggunakan benang mengikut bentuk serta jenisnya.

Rangka yang telah disiapkan akan ditampal dengan tiga lapis kertas nipis dan lutsinar dengan berlainan warna. Lapisan pertama menggunakan kertas berkilat, lapisan kedua menggunakan warna yang berbeza dan bercorak awan larat iaitu bercorak pucuk rebung atau bunga cengkih yang telah ditebuk. Pada lapisan ketiga pula corak berlainan yang telah ditebuk ditampalkan.

Di bahagian kepala atau muncungnya serta dihujung kiri dan kanan kepak, akan dihiasi dengan rambu-rambu halus yang berwarna warni menambah cantik lagi rupanya. Busul akan diregangkan di bahagian belakang tengkuk wau agar ia mengeluarkan bunyi dengung apabila diterbangkan diudara. Busul diperbuat daripada daun rembia atau mengkuang yang telah direndam dan dilurut lalu dibiarkan kering. Ia berbentuk seperti alat memanah. Tali teraju diikatkan di antara bahu kepak dan tulang belakang sebelah bawah wau bagi mengimbangi wau - Teraju Tiga.

风筝部件

  • belalai -- Rambu tambahan pada hujung kepala wau bulan berukuran melebihi 15 cm.[43]
  • bilah ekor -- Bahan daripada buluh yang diraut atau dibentuk untuk dijadikan rangka ekor wau.[44]
  • bilah sayap -- Bahan daripada buluh yang diraut atau dibentuk untuk dijadikan rangka sayap wau.[45]
  • bok[46] / batang busur[47] -- Bahagian busur daripada buluh untuk menyemat tali busur.[46]
    • tali busur -- rotan atau sebagainya, yang dipasang pada bok yang boleh mengeluarkan bunyi apabila ditiup angin.[48]
  • bulan penuh -- Bulatan yang dipasang di antara sayap dengan bulan sabit pada wau bulan. Lebarnya sama dengan lebar kepala dan dikenali juga dengan nama labu di Kelantan.[49]
  • bulan sabit -- Ekor wau bulan yang berbentuk bulan sabit lazimnya 1/3 daripada bahagian ekor yang dikenali juga dengan nama tanduk.[50]
  • cakah -- Lebar di antara sayap dengan ekor.[51]
  • dengung (Kedah) -- Bunyi yang dihasilkan apabila wau dinaikkan.[52]
  • ekor -- Bahagian bawah wau.[53]
  • hujung tali -- Bahagian tali wau yang diikat pada tali teraju.[54]
  • kertas jagung -- Kertas nipis, berwarna surih, digunakan untuk membuat wau.[55]
  • kertas perada -- Kertas berwarna dan berkilat untuk membuat wau.[56]
  • kertas wau -- Kertas nipis, berwarna, digunakan untuk membuat wau.[57]
  • lengkok bulan -- Bahagian lengkung dalam wau bulan dari sayap dan bulan sabit ke bulan penuh, dikenali juga dengan nama cakah di Kelantan.[58]
  • paha dalam -- Bahagian dalam hujung ekor wau jala budi.[59]
  • paha luar -- Bahagian luar hujung ekor wau jala budi.[60]
  • pancang meter -- Alat untuk mengukur ketinggian wau yang dinaikkan.[61]
  • pangkal tali -- Bahagian tali wau yang diikat pada pancang meter.[62]
  • penyemat -- Buluh atau bahan lain untuk melekatkan busur pada kepala wau.[63]
    • simpai penyemat -- Tali atau rotan untuk mengikat penyemat pada bok. Apabila dipasang busur, kepala wau diapit dengan bok dan penyemat.[64]
  • rambu -- pada wau terutama di bahagian kepala dan kiri kanan sayap dan hujung ekor.[65]
    • rambu panjang - Rambu yang dipotong panjang, lazimnya diikat di bahagian bawah jerabut pendek.[66]
    • rambu pendek -- Rambu yang dipotong pendek, lazimnya diikat di atas rambu panjang.[67]
  • sayap -- Bahagian tengah wau.[68]
  • sundari[69] / busur[70] (Kelantan, Terengganu, Pahang) / senderen[71] (Selangor) -- Alat yang dipasang pada kepala wau untuk mengeluarkan dengung dan mengimbangkan antara berat kepala dengan berat ekor.[69]
  • tali adang angin -- Tali yang diikat pada sayap dan ekor wau bertujuan menahan kertas daripada tiupan angin supaya tidak koyak dan untuk mengimbangi wau dalam keadaan imbangan semerti.[72]
  • tali ikat -- Bahan daripada benang, dawai, nilon, atau sebagainya digunakan untuk mengikat rangka wau.[73]
  • tali teraju -- Tali yang diikat pada sayap dan tulang belakang untuk keseimbangan keseluruhan. Tali wau diikat pada teraju apabila wau dinaikkan.[74]
    • tali teraju atas -- Tali teraju yang diikat pada bilah sayap atas, bertujuan untuk mengimbang antara kiri dan kanan.[75]
    • tali teraju bawah -- Tali yang diikat pada teraju atas dan bilah sayap bawah. Bertujuan untuk mengimbangkan keadaan angin.[76]
      • teraju keras -- Keadaan simpulan teraju bawah yang paling bawah daripada pusat sayap.[77]
      • teraju lembut -- Kedudukan simpulan tali teraju bawah yang paling atas daripada pusat sayap.[78]
  • tali wau -- Tali daripada benang, tali tangsi, nilon atau sebagainya, digunakan untuk menaikkan wau.[79]
  • teraju dua -- Keadaan tali yang diikat pada dua poin pada wau.[80]
  • teraju tiga -- Keadaan tali yang diikat pada tiga poin pada wau.[81]
  • tiang pelilit tali -- Tiang untuk melilit tali wau ketika wau dinaikkan.[82]
  • tulang belakang -- Bahan seperti buluh, nibung, bertam, batang pinang atau bahan gentian yang dibentuk untuk batang tengah wau.[83]

制作方法

Terdapat lima komponen asas bagi sebuah wau tradisional iaitu terdiri daripada kepala wau, busur atau dengung, sayap wau, torek atau bahagian pinggang dan ekor wau.

Teknik pembuatan wau tradisional

Antara bahan mentah yang diperlukan untuk membuat wau ialah buluh, kulit rotan, gam daripada pokok kayu dan lain-lain keperluan yang bersesuaian untuk menghasilkan sebuah wau.

Selain daripada itu, kepakaran dan kemahiran juga merupakan aspek utama untuk menghasilkan sebuah wau yang bermutu seperti kepakaran dalam pemilihan bahan mentah, kemahiran kraftangan serta pengetahuan di dalam bidang aerodinamik. Bagi memastikan wau yang akan dihasilkan mempunyai kualiti, bahan mentah seperti buluh terutamanya perlu dipilih dengan lebih teliti.

Oleh itu terdapat beberapa petua serta pantang-larang yang terlibat semasa ingin menebang dan menyimpan buluh tersebut.

Petua dan pantang larang pemilihan buluh
  1. Rumpun buluh mestilah di kawasan yang tinggi dan lapang, bukan di dalam semak atau dusun.
  2. Pilih buluh yang kelihatan kering, seelok-eloknya di tengah rumpun.
  3. Jangan tebang buluh yang mempunyai pucuk muda kerana buluh tersebut mempunyai banyak kanji dan mudah diserang serangga perosak.
  4. Buluh yang condong ke arah matahari naik adalah lebih baik kerana mempunyai semangat yang kuat menurut kepercayaan orang tua-tua.
  5. Keadaan cuaca kering dan panas adalah sangat sesuai untuk menebang buluh seperti di waktu tengahari.
  6. Jika menebang buluh pada waktu pagi, pastikan penebang menindih bayangnya.
  7. Sebelum menebang buluh, digalakkan membaca doa dan selawat terlebih dahulu
  8. Adalah lebih baik buluh yang sudah ditebang dipotong di situ juga.
  9. Petua orang tua-tua di Kelantan pula semasa membawa balik buluh yang sudah ditebang, akan meninggalkan pesan kepada Sang Bubuk iaitu, “Wahai Sang Bubuk, hak aku tinggal ini ialah hak mu, hak aku wat kelik ni ialah hak aku, mu tok sah ikut akulah, mu make hok sini”.
Penyimpanan buluh

Buluh akan disimpan dahulu sekurang-kurangnya setahun sebelum diraut menjadi rangka wau. Biasanya tempat penyimpanan mestilah tinggi untuk mengelakkan buluh daripada dilangkah manusia.

Antara petua-petua yang diguna pakai untuk memastikan buluh tersebut tahan dan kuat ialah :-

  1. Buluh disimpan di dalam paya atau direndam di dalam selut.
  2. Buluh ditanam di dalam pasir dan dinyalakan unggun api di atasnya selama satu jam.
  3. Menyalai kepingan buluh pada bara api.
Meraut buluh

Buluh perlu diraut untuk membuang bahagian-bahagian yang tidak diperlukan seperti ruas dan kulit. Selain itu tujuannya adalah untuk memberi keseimbangan pada bentuk dan berat bahagian sayap wau. Pisau khas digunakan untuk meraut dan mestilah benar-benar tajam bagi memastikan kerja-kerja tersebut dapat dijalankan dengan mudah dan mengelakkan daripada kesilapan.

Antara bahagian buluh yang perlu diraut adalah seperti :-

  1. Bahagian tulang belakang diraut sehingga 1.0 sentimeter dengan kadar lembut dan sederhana keras.
  2. Bahagian bilah sayap di kedua-dua bahagian diraut sehingga 1.5 sentimeter dan semakin halus di hujung bilah tersebut iaitu sebesar lidi kelapa.
  3. Bahagian ekor yang mempunyai dua bahagian juga perlu diraut sehingga 0.5 sentimeter.
  4. Raut bilah-bilah buluh untuk bahagian pinggang dan bulatan berbentuk bulan. Rautan di bahagian tersebut adalah lebih nipis dan bersaiz kecil 0.5 sentimeter untuk memudahkan ia dibentuk.

Selepas semua buluh diraut, proses seterusnya ialah semua bilah tersebut akan digosok pula dengan kertas pasir.

Membuat bingkai

Bingkai wau terdiri daripada beberapa bahagian utama iaitu tulang belakang, tulang rentas sayap, rangka sayap dan rangka ekor. Buluh yang sudah diraut akan dipotong mengikut ukuran wau yang dikehendaki iaitu dua keping buluh untuk sayap, satu keping untuk tulang belakang dan dua keping lagi untuk rangka ekor. Kepingan buluh yang hendak dibuat sayap perlulah diseimbangkan dengan menandakan di tengah-tengah kepingan buluh.

Rangka bingkai wau kemudian akan diikat:

  1. Tulang belakang wau diukur kepada 3 bahagian dan kemudiannya ditanda 3 bahagian tersebut.
  2. Bahagian sayap wau akan diikat terlebih dahulu.
  3. Sayap yang sudah diikat akan diikat pula pada tulang belakang.
  4. Ikat di bahagian atas dan bawah ekor pada tulang belakang. Pastikan bahagian tersebut seimbang di kedua-kedua belah.
  5. Cantumkan hujung bahagian ekor kemudian tautkan pada hujung bahagian sayap.
  6. Untuk bahagian pinggang terutamanya jenis wau bulan, kepingan buluh ditaut membentuk separa bulatan pada bahagian sayap dan ekor wau. Seterunya kepingan buluh yang diraut lebih nipis dibentuk menjadi bulatan untuk diikat di tengah pinggang wau. Saiznya ditentukan dengan mengikut nisbah iaitu bersamaan dengan keluasan kepala wau.
  7. Langkah terakhir ialah membuat kepala wau iaitu dengan mengikat separuh daripada kepala wau dengan sayap dengan jarak 2 inci dari tulang belakang.

Setelah bingkai wau siap, satu lapisan asas yang dipanggil ‘tanah’ akan dipasang pada wau. Tujuannya supaya wau tersebut tahan lasak kerana sifat utama kertas tersebut lebih kenyal dan tidak ditembusi angin. Pemasangan melibatkan beberapa langkah:

  1. Ukur kertas dengan saiz bingkai.
  2. Kemudian kertas ditanda dengan pensil dan perlu dilebihkan dua sentimeter dari rangka bingkai.
  3. Potong kertas wau tersebut dan lebihan tadi dipotong dalam bentuk ‘V’.
  4. Lekatkan kertas pada bingkai dengan menggunakan gam kanji.
Mengukur, melukis dan menyobek corak

Ukiran lukisan pada badan wau adalah antara elemen utama yang menjadikan wau tersebut unik dan istimewa. Antara langkah-langkah yang terlibat:

  1. Lipat empat kertas warna untuk bahagian sayap, dan lipat dua untuk bahagian ekor.
  2. Mulakan melukis dari bahagian dada sehingga ke hujung sayap dengan mengosongkan satu ruang kosong untuk ruang tapak kijang, bagi bahagian ekor pula, corak yang hendak dilukis mestilah sama dengan corak di bahagian sayap.
  3. Corak perlu dipotong menggunakan pisau tajam khas dan corak ini menjadi corak asas bagi wau.
  4. Corak akan ditampal pada kertas warna lain, biasanya warna emas dengan menyapu gam di belakang kertas corak. Gam perlu dicampur dengan air terlebih dahulu untuk elakkan daripada berkedut. Kertas bercorak akan diletakkan di atas kain lembap. Kertas berwarna diletakkan perlahan-lahan ke atas kertas corak dan kemudiannya diratakan dengan menggunakan seterika panas di atas kain lembap tadi.
  5. Potong semula corak yang hendak disobek dan tampal sekali lagi dengan kertas berlainan warna sehingga siap sepenuhnya.
  6. Tampal ukiran sobek tadi pada tanah wau dengan hanya menyapu gam kanji pada bahagian tepinya sahaja.

Bahagian yang tidak lekat dikemaskan dengan menyapu gam menggunakan berus lukisan. Bagi wau hiasan akan ditampal kertas hiasan di belakang wau untuk menutup kecacatan iaitu kerangka buluh dan tulang rentas sayap wau.

Berlainan pula dengan wau yang hendak diterbangkan mestilah menggunakan kertas yang tidak menyerap air. Selain itu, belakang wau tersebut tidak ditampal kertas hiasan dan ukiran sobek hanya mempunyai tiga atau empat lapis sahaja berbanding dengan wau hiasan yang mempunyai sehingga lapan warna.

Memasang jambul atau rambu

Jambul atau rambu dipasang dengan dililitkan pada rangka ekor atau sayap wau.

Jambu biasanya diperbuat daripada kertas ‘crepe’ yang dipotong dengan gunting secara memanjang untuk membentuk rambu.

Memasang belalai

Belalai menggunakan bahan yang sama dengan jambul tetapi dipasang pada kepala wau.

Memasang busur

Fungsi utama busur adalah untuk mengeluarkan bunyi semasa wau diterbangkan. Terdiri daripada empat komponen iaitu ‘bok’, daun ibus, inas dan buluh penyepit.

  1. Potong kepingan buluh dengan ukuran separuh daripada panjang sayap wau.
  2. Raut kepingan tersebut, belah daun ibus yang sudah dikeringkan ikut kesesuaian bunyi yang dikehendaki.
  3. Untuk membuat inas, buluh cina sesuai digunakan dan dipotong sepanjang dua sentimeter dan ditebuk di bahagian tengahnya sebesar saiz busur.
  4. Setelah ketiga-tiga komponen dicantumkan, lekatkan busur tersebut pada kepala wau dengan menggunakan buluh penyepit dan kemudiannya diikat menggunakan benang nilon.

影响

马来传统风筝是个家喻户晓的马来西亚文化符号，国家银行发行不同版本的货币和纪念币，都有月亮风筝（wau bulan）的图案，例如：第二版（1989年9月）50仙硬币、第三版（1996年2月）及第四版（2012年6月）1令吉纸钞、第九届（1977年）及第廿九届（2017年）东南亚运动会纪念币、国行铸币厂成立50周年纪念币（2022年9月）；马来西亚航空的标志是猫风筝（wau kucing），其被应用在马航的品牌、胸章和纪念品；此外，马来西亚邮政也发行过以风筝为主题的邮票和首日封，以及许多商家制作的首饰和装饰礼品。马来西亚中文影视协会（CFAM）创办的本土华语电影奖项，命名为“金筝奖”（Golden Wau Awards）。

2006年，马来西亚手工艺发展局（Kraftangan Malaysia）公认沙菲益·朱索（Shafie bin Jusoh）为传统风筝工艺大师，他是拥有超过数十年经验的国宝级手工艺人；2009年2月14日，马来西亚国家遗产申报委员会宣布“马来西亚传统风筝”（Wau Tradisi Malaysia）列入国家非物质文化遗产；吉兰丹民谣《月亮风筝》（Lagu "Wau Bulan"）同样列入非物质文化遗产名录，并有青年男女迎宾表演的传统舞蹈《风筝舞》（Tarian Wau Bulan）。

马来西亚有三间风筝博物馆，分别是：柔佛新山巴西古当风筝博物馆（英语：Kite Museum (Johor)）（Muzium Layang-Layang Pasir Gudang）、吉兰丹道北风筝博物馆（Muzium Wau）和马六甲风筝博物馆（英语：Kite Museum (Melaka)）（Muzium Layang-Layang Melaka）。

参考资料

  1. ^ Kamus Bahasa Sarawak
  2. ^ Blust, Robert; Trussel, Stephen. *layaŋ₁: to fly, soar through the air. Austronesian Comparative Dictionary. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. 2010 [15 Disember 2022]. 
  3. ^ Kaghati, World’s First Kite. Go Celebes!. [24 July 2019]. 
  4. ^ Bieck, Wolfgang. "The First Kiteman" -Proof by a prehistoric cave-painting in Indonesia. July 2002 [24 July 2019]. 
  5. ^ Salikha, Adelaida. The Top 10 Must-Know Facts About The World's First & Oldest Kite. Seasia. 2 June 2018 [24 July 2019]. 
  6. ^ Wau. Perbadanan Perpustakaan Awam Kedah –通过Memori Kedah. 
  7. ^ Malay magic: an introduction to the folklore and popular religion of the ... By Walter William Skeat
  8. ^ wau bulan - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  9. ^ wau kucing - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  10. ^ wau jala budi - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  11. ^ wau merak - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  12. ^ wau helang - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  13. ^ wau kapal - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  14. ^ wau daun - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  15. ^ wau legu - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  16. ^ wau lenggang kebayak - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  17. ^ Tengku Danish Bahri bin Tengku Yosoff. ‘Wau patak belah laga’ tarikan di Kampung Raja. Utusan Malaysia. 17 Mac 2022. 
  18. ^ Focus Ace Spm 2009 Pen.seni Visual By Kathleen
  19. ^ wau sewah - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  20. ^ wau ceduk - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  21. ^ wau gubah - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  22. ^ wau sobek - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  23. ^ 23.0 23.1 anjun - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  24. ^ anjung - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  25. ^ lambung - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  26. ^ gelanggang permainan - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  27. ^ hulur - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  28. ^ indang - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  29. ^ juruanjung - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  30. ^ jurutarik - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  31. ^ juruwau - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  32. ^ kawasan permainan - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  33. ^ markah dengung - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  34. ^ markah kecantikan - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  35. ^ markah ketahanan - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  36. ^ markah ketinggian - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  37. ^ masuk pancang - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  38. ^ 38.0 38.1 ngedap - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  39. ^ selat - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  40. ^ selangkung - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  41. ^ sarut - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  42. ^ senget - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  43. ^ belalai - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  44. ^ bilah ekor - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  45. ^ bilah sayap - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  46. ^ 46.0 46.1 bok - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  47. ^ batang busur - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  48. ^ tali busur - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  49. ^ bulan penuh - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  50. ^ bulan sabit - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  51. ^ cakah - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  52. ^ dengung - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  53. ^ ekor - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  54. ^ hujung tali - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  55. ^ kertas jagung - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  56. ^ kertas perada - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  57. ^ kertas wau - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  58. ^ lengkok bulan - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  59. ^ paha dalam - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  60. ^ paha luar - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  61. ^ pancang meter - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  62. ^ pangkal tali - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  63. ^ penyemat - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  64. ^ simpai penyemat - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  65. ^ rambu - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  66. ^ rambu panjang - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  67. ^ rambu pendek - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  68. ^ sayap - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  69. ^ 69.0 69.1 sundari - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  70. ^ busur - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  71. ^ senderen - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  72. ^ tali adang angin - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  73. ^ tali ikat - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  74. ^ tali teraju - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  75. ^ tali teraju atas - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  76. ^ tali teraju bawah - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  77. ^ teraju keras - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  78. ^ teraju lembut - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  79. ^ tali wau - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  80. ^ teraju dua - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  81. ^ teraju tiga - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  82. ^ tiang pelilit tali - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 
  83. ^ tulang belakang - Pusat Rujukan Persuratan Melayu @ DBP. Istilah Malaysia. Dewan Bahasa dan Pustaka. [19 November 2012]. 

外部链接

 
查看维基词典中的词条“layang”“layangan”“layang-layang”或“wau”。
如果将此页面移动到主条目空间，则该页面将放在以下类别中。
分类：
检索自“https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=Draft:马来西亚风筝&oldid=84462543”